Kadim geleneğe sahip bütün medeniyetler, evreni bütüncül kabul eder. Anadolu kültürüne göre evren 3 katmandan oluşur. Düzenin temel kaynağı "Gök", düzene uymayanların mekanı"Yeraltı" ve diğer iki katmanın harmanlanmış, mücadelenin devam ettiği "Yeryüzü (Dünya)"'dır.
Anadolu şamanları, ocaklıları,kamları, dedeleri, anaları, şifacıları...yeryüzündeki her nesnenin, her yerin, canlı-cansız olsa bile özel ruhlar taşıdığına inanırdı. Doğaya her türlü saygı sonsuz olup, ihityaçtan fazlasına el sürülmez, geyik, ceylan, yırtıcı kuş ..gibi bir çok hayvan avlanmazdı.
Esen rüzgarın sesi, dağın sesi, suyun şırtıltısının hep manalı sözler olduğu, dinleyene çok şey anlattığı düşünülür, sıradan insanların anlaması beklenmezdi. Ancak kendi ruhunu bulmuş ve içselleştirmiş olanlar anlar ve etrafına anlatarak rehber olurdu.
Ankara Üniversitesi'nde Dinler Tarihi Profesörü olan A.Schimmel, Mistisizm "Dinler içinden akan büyük ruh nehri" olarak nitelendirerek, tecrübe ve iç yaşantıyla gerçekliğe kavuşma , Tanrı ile vasıtasız temas kurmak için çeşitli yöntemlerin geliştirilmesi, ruhsal tatmini vurgulmaktadır. Arayış mutlak hakikat, ilahi varlığın içkinlik ve aşkınlığı benliğin Tanrı ile bir olmasıdır.
Avcı toplayıcı zamanlarda, doğadan ihtiyaç fazlası alınmazdı. Bitkilerin dahi seneye tekrar çıkması için belli miktarlarda toplanır ve verdiği nimetlere şükr edilirdi.
Her canlının ruhu vardı ve insanoğlu ile temas halindeydi. Doğasal varlıklarla ruhları arasında bağ olduğu o varlığın özelliklerini taşıdığına inanılırdı. Gelişmiş bir ruh bir çok toteme sahip olabilir ve sonrasında bir nevi insan-ı kamile dönüşürdü.
İslamiyetin kabulü ile bu inanış tasavvuf ile devam etmiştir.
Turna, ebedi dönüşün ve dönen zamanın, ruhun beden yolculuğunun karşılığıdır. Tanrısallığın yeryüzü tecellileri içindeki timsalidir.
Pir Sultan Abdal
Hazreti Şahın Avazı
Turna derler bir kuştadır
ASası nil deryasında
Hırkası bir derviştedir Pir Sultan Abdal
Tasavvufdaki hayvan sembolizminin diğer bir yönü hayvan sevgisini vurgulamak ve en önemli bakışı da koruyucu ruhtan pire dönüşümüdür. Koruyucu, kollayıcı işlevini yerine getiren bu hami ruhların, özellikle de ata ruhlarla pirlerin, insanlara çeşitli yetenekleri bahşttikleri inancı vardır.
Her ne kadar günümüzde Çobanlık kalmamış veya küçümsense
de Anadolu kültüründe önemli ve mukaddes bir mevkidir.
Kaynaklar:
Türk Tasavvufunda Hayvan Ruhu ve Koruyucu Pirler Sembolizmi
Hayvan Sembolizmi - Aktüel Arkeoloji Dergisi 2015
Yorumlar
Yorum Gönder